Kıymetli Okurlarımız,
Bilindiği üzere 1960’lı yıllarda Türkiye’den Avrupa'ya ve özellikle de Almanya’ya başlayan işçi göçü 60 yılı geçti. Misafir işçi olarak Almanya'ya gelen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları Türkiye ile olan bağlarını koparmamakla beraber, yıllardır Almanya'da yaşamaktadırlar. Vatandaşların sayısı milyonları aşmış ve zaman içerisinde hem Türkiye’de hem Almanya’da kazanımlarını değerlendirmek için çeşitli yatırımlar yapmışlar ve her iki ülkede de mal varlığı sahibi olmuşlardır.
Misafir işçi olarak gelen vatandaşların beşinci nesildir Almanya' da yaşadığı da düşünüldüğünde, Almanya’da yaşayan Türklerin vefat ettiklerinde geride bıraktıkları mal varlığına ne olacağı da her geçen gün daha önem taşımaktadır. Bu sebeple okurlarımızdan gelen taleplere de dayanarak, bu yazımızda ve bundan sonra ki yazılarımda bu gibi durumlarda, yani Almanya ve Türkiye’yi kapsayan hallerde miras paylaşımlarının nasıl yapılacağını önce Alman Miras Hukuku sonrada Türk Miras Hukuku kapsamında ele alacağız.
Hangi ülkenin miras hukuku uygulanır?
Almanya bir Avrupa Birliği üyesi olduğu için, normalinde Almanya’da Avrupa Birliği Miras Hukuku Tüzüğü uygulanır ve bu Avrupa Birliği Miras Hukuku Tüzüğü’ne göre, kural olarak, Almanya’da vefat eden herkes için Alman miras hukuku uygulanır.
Ancak, yıllardır Almanya'da milyonlarca Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı yaşadığı gibi, Türkiye' de binlerce Alman Vatandaşı yaşamaktadır. Bunu durumu göz önünde bulundurarak her iki ülkede kendi vatandaşlarının haklarını korumak için karşılıklı olarak çeşitli anlaşmalar imzalamışlardır.
Buna sebeple Türkiye ile alakalı konularda, Almanya ile Türkiye arasında imzalanmış olan Konsolosluk Anlaşması 20. maddesinin ekinde yer alan miras hukuku düzenlemesi uygulanır. Almanya ile Türkiye arasında imzalanmış olan bu miras hukuku düzenlemesine göre, terekede yer alan taşınmazlar, her zaman taşınmazın bulunduğu yer hukukuna, taşınır mallar ise miras bırakanın vatandaşı olduğu ülke hukukuna göre paylaşılır.
Yani hem Alman hem de Türk murislerin, Almanya’daki taşınmazları Alman miras hukukuna, Türkiye’deki taşınmazları ise Türk miras hukukuna göre paylaşılır. Muris (vefat eden, miras bırakan kişi) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ise ve Almanya’da miras olarak taşınmaz mal bıraktıysa (ev, arsa, dükkkan vs.) mirasçıların Almanya’dan (Alman Sulh Hukuk Mahkemesinden = Amtsgericht) veraset ilamı (mirasçılık belgesi=Erbschein) almaları gerekmektedir.
Nakit para varlığı, mevduat hesabı ve diğer taşınır malvarlığı değerleri ise, miras bırakanın Türk vatandaşı olması halinde Türk hukukuna, Alman vatandaşı olması halinde ise Alman hukukuna göre paylaşılır. Bu durumda vefat eden kişi Almanya’da taşınır mal bıraktıysa (araba, para, altın vs.) bu durumda Türkiye’den alınmış olan mirasçılık Belgesi Almanya’da kullanılabilir.
Alman Hukukunda Yasal Mirasçılar!
Miras intikalinde mirasçılık dereceleri ve sıraları önemli rol oynar. Öncelikle yasal mirasçılardan birinci derecedeki mirasçılara bakılır. Bu kimselerin varlığı durumunda miras birinci derece mirasçılara intikal etmiş olur.
Alman Miras Hukuku'nda kimlerin yasal mirasçı olduğu, Alman Medeni Kanunu'nun 1924. Maddesi ve devamında (§§ 1924 ff. BGB) düzenlenmiştir. Bu göre:
- Birinci derece mirasçılar, vefat eden kimsenin kendi altsoyu (çocuklar, torunlar,
torunlarının çocukları, çocuklarının torunları ve devamı) ve eşi oluyor, § 1924 BGB.
- İkinci derecede mirasçılar, miras bırakanın annesi ve babasıdır, §1925 BGB. Altsoyu
bulunmayan miras bırakanın mirasçıları, ana ve babasıdır,
- Üçüncü derecede mirasçılar büyük ana ve büyük babadır, § 1926 BGB.
Dördüncü derecede mirasçıları ve devamı Alman Medeni Kanunun 1927. Maddesi ve devamında düzenlenmiştir.
Türk Hukukunda Yasal Mirasçılar!
- Birinci derece mirasçılar, vefat eden kimsenin kendi altsoyu (çocuklar,) ve eşi oluyor
(Türk Medeni Kanunun 495. Maddesi). Çocuklar eşit olarak mirasçıdırlar. Mirasbırakandan önce ölmüş olan çocukların yerini, her derecede halefiyet yoluyla
kendi altsoyları (torunlar, torunlarının çocukları, çocuklarının torunları ve devamı) alır.
- İkinci derecede mirasçılar, miras bırakanın annesi ve babasıdır, (Türk Medeni Kanunun
496. Maddesi). Altsoyu bulunmayan murisin mirasçıları, ana ve babasıdır ve bunlar eşit olarak mirascıdır.
- Üçüncü derecede mirascılar büyük ana ve büyük babadır, (Türk Medeni Kanunun 497.
Maddesi). Altsoyu, ana ve babası ve onların altsoyu bulunmayan mirasbırakanın
mirasçıları, büyük ana ve büyük babalarıdır. Bunlar, eşit olarak mirasçıdırlar.
Muristen önce ölmüş olan büyük ana ve büyük babaların yerlerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır. Halefiyet kısaca, bir kimseye ait hakların başka birine geçmesidir.
Dördüncü derecede mirasçılar ve devamı (Türk Medeni Kanunun 498. maddesi ve devamında düzenlenmiştir.
Fatma Bostan
Avukat
