KIŞ DEPRESYONU’NA DİKKAT

Herkese merhabalar,

Neredeyse psikolojinin gribal enfeksiyonu olarak adlandırdığımız yaygın hastalıklarından olan depresyonu herkes az çok tanıyordur. Tanınıyor ancak, depresyon aslında çeşitli alt türleri olan bir psikolojik rahatsızlıktır.

İşte ben de bu yazımda, mevsimsel duygudurum bozukluğu olarak adlandırdığımız ve bu başlık altında değerlendirdiğimiz Kış Depresyonu konusunu ele almak istedim. Çünkü, mevsimsel depresyon daha doğrusu kış depresyonu aslında bizlere insanların duygu durumlarının sadece yaşadıkları olaylara göre değil, mevsime bağlı olarak da değişebildiğini göstermektedir.

Bu depresyon türüne sonbahar da dahildir, ancak kış mevsiminin insanları daha çok negatif etki altına alabileceğini söylemek mümkün. Kış depresyonunun en temel nedenlerinden birisi, kışın günlerin dolayısıyla gün ışınlarına maruz kalınan vaktin de kısalmasıyla birlikte beyindeki haberci maddelerin dengesinin bozulmasıdır. Yani, kendimizi huzurlu, dengeli ve mutlu hissetmemizi sağlayan serotonin düzeyinde azalış, karanlıkta salgılanan ve gündüz salgılandığında kendimizi yorgun hissetmemize neden olan melatonin düzeyinde ise artışların meydana gelmesidir.

Kış depresyonu, kişilerin uyku-uyanıklık (aşırı uyuma), iştah düzeyinde artışın olmasına, enerjilerinin düşmesine, kaygı durumlarında artışa, kişinin sosyal manada kendisini çekmek istemesine ve çekmesine, konsantre olmada güçlüğe, ilgi ve motivasyon kaybına, psikosomatik manada vücutta ağrı ve acı gibi şikayetlere, stresli hissetmelerine ve normalden daha karamsar bir ruh hali içerisinde olmalarına neden olmaktadır. Biraz daha belirleyici bir faktör olarak, mevsimsel duygu durum bozukluğunu yaşayan kişilerin kış aylarında, diğer aylarda olduklarından daha başka bir ruh hali ve tavır içerisinde olabileceklerini söyleyebilmemiz mümkündür.

Evet, kış depresyonu biyolojik temeli olan bir psikolojik rahatsızlıktır, ancak önlenebilen bir rahatsızlıktır da. Herkesin kışın depresyona gireceği bilgisini vermez ama herkes için risk faktörü olarak değerlendirilebilir. Özellikle daha önce depresyon yaşamış ya da yaşamaya devam eden kişiler için bu dönemler daha ağır ve zorlayıcı geçebilir. Bundan dolayı ilk adım olarak bu konuda kişinin farkındalık kazanarak durumu önlemeye dair çalışmalar yapması, mevsimsel duygu durumu bozukluğunu ciddiye alması önemlidir. Unutmayın ki, bir konuda farkındalık kazanmak, o konuda atılacak ilk ve en önemli adımlar arasında yer alır. Çünkü birçok insan kendi duygu durumunu ‘nasılsa geçer’ diyerek bastırma eğilimine girebilir, ki bastırılmaya ve görmezden gelinmeye çalışılan her duygu ve durum kişiyi ruhsal bir çalkantıya sürükleyebilir. Bundan dolayı yaşanılan durumu ‘ben iyiyim’ diyerek reddetmek yerine durumun gerçekliğini kabul etmek gerekir.

Ayrıca örneğin serotonin salınımını, açık havada yaptığınız yürüyüşlerle de arttırabilmeniz mümkündür. Olabildiğince erken uyanmak ve gün ışığından yararlanmak size fayda sağlar. Bunun yanında beslenme düzeninize ve uyku saatlerinize dikkat edin. Belirli aralıklarla egzersizler yapın, sosyalleşin, yeni insanlar tanıyın, iletişime açık olun ancak motivasyonunuzu düşüren ve negatif insanlardan uzak durmaya da dikkat edin. 

Her ne kadar kış ayı çoğu insanda kasvetli bir ruh hali yaratsa da, hayatımıza dahil ve bizler hayatın bir gününü, diğer başka bir günüyle değiştiremiyoruz.  Onun için belki iş gereği olmamız gereken yerler de vardır muhakkak ama olmak zorunda hissettiğiniz yerlerden çok, bulunduğunuzda size iyi gelecek yerlerde, kişilerle olun. Kendinize zaman ayırıp ruhunuzu dinlendirebilecek olduğunuz aktivitelerde bulunun ki depresyona kapı aralamayın.

Sağlıcakla kalın,

Psikolog

Kübra Keçeci